Δευτέρα 16 Αυγούστου 2010

ΤΑ ''ΡΕΚΟΡ'' ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ




Τα ρεκόρ της Επιδαύρου δείχνουν με τον τρόπο τους τις τάσεις και τα ρεύματα που επικράτησαν όλα αυτά τα χρόνια της επαναλειτουργίας του θεάτρου από το 1955 και δώθε. Από τη μονοκρατορία, επί μία εικοσαετία, ώς το 1975, του Εθνικού Θεάτρου, ώς την είσοδο του Θεάτρου Τέχνης, και στη συνέχεια των... πάντων... δικών μας και ξένων.
Με τους τραγικούς να κυριαρχούν τα δύο πρώτα χρόνια και τον Αριστοφάνη να γίνεται δεκτός στη συνέχεια, με την Κάλλας να ερμηνεύσει «Νόρμα» του Μπελίνι το 1960 και «Μήδεια» του Κερουμπίνι το 1961, σε σκηνοθεσία του τότε... απόλυτου άρχοντα (δικαίως-αδίκως) του Εθνικού Θεάτρου Αλέξη Μινωτή... η περιπέτεια της Επιδαύρου συνεχίστηκε. Ας τη δούμε σε αριθμούς:

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Οσον αφορά το ρεπερτόριο, έχουν ανεβεί 284 παραστάσεις με έργα Αισχύλου, με τους «Πέρσες» να πρωταγωνιστούν με 71 παραστάσεις. Ο Σοφοκλής έρχεται δεύτερος με 427 παραστάσεις (οι 124 με «Αντιγόνη»). Πρώτος όμως με διαφορά είναι ο Ευριπίδης με 626 παραστάσεις (89 με τη «Μήδεια»). Με τον Αριστοφάνη κάπως ισοφαρίζονται τα πράγματα. Εχουν δοθεί 510 παραστάσεις έργων του (81 με τη «Λυσιστράτη», 71 με τον «Πλούτο»).
Η πρώτη παράσταση που ανέβηκε στην Επίδαυρο το 1938 από το τότε Βασιλικό, μετέπειτα Εθνικό, Θέατρο, ήταν με την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή (έκτοτε 93 παραστάσεις) σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη με την Κατίνα Παξινού στον ομώνυμο ρόλο.
Το 1954 έγινε η γενική δοκιμή του Φεστιβάλ με τον «Ιππόλυτο» (έκτοτε 29 παραστάσεις), ενώ επισήμως τα Επιδαύρια άνοιξαν το 1955 με την «Εκάβη» του Ευριπίδη (έκτοτε 36 παραστάσεις).

ΗΘΟΠΟΙΟΙ (γενικά)
Αν ψάξει κανείς για τα ρεκόρ της Επιδαύρου, θα βρει τα περισσότερα από αυτά στους συντελεστές του Εθνικού, οι οποίοι.. αλώνιζαν.. στο θέατρο την πρώτη εικοσαετία της επαναλειτουργίας του. Και δεν είναι τυχαίο πως το ρεκόρ των εμφανίσεων στο αργολικό θέατρο έχουν δυο ηθοποιοί του, σημαντικοί δευτεραγωνιστές και μακαρίτες πια, ο Στέλιος Βόκοβιτς (και διευθυντής της Σχολής του Εθνικού) με 54 και ο Βασίλης Κανάκης με 51. Ειδικά για τον πρώτο, που είχε ειδικευτεί σε ρόλο Αγγέλου, υπάρχει και το σχετικό ανέκδοτο: Σε παράσταση της «Αντιγόνης», από λάθος άρχισε να ερμηνεύει τον μονόλογο του Αγγέλου από τους «Πέρσες» (κάποιοι μίλαγαν τότε για δημοσιοϋπαλληλίκη στη τέχνη) . Ευτυχώς το σούσουρο επί σκηνής από τους συναδέλφους του τον επανέφερε στην τάξη.

ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ
Πρωταγωνιστές, αντιθέτως, του επιπέδου του Αλέξη Μινωτή ή της Κατίνας Παξινού δεν διαθέτουν τον αντίστοιχο αριθμό εμφανίσεων. Ο πρώτος πάτησε στην Επίδαυρο 20 φορές, ερμηνεύοντας στις πέντε από αυτές «Οιδίποδα επί Κολωνώ» και στις τρεις «Οιδίποδα Τύραννο». Υποστήριζε άλλωστε πως με την επανάληψη επιτυγχάνεται η τελειότητα (βέβαια δε σκέφτηκε ότι η τελειότητα ίσως να εκφραζόταν με την μία, με άλλον υποκριτή...η ''δεοντολογία'' στο έπακρο όντας και ...διευθυντής) . Αλλά και η Κατίνα Παξινού, έχοντας εμφανιστεί εννέα φορές στο αργολικό θέατρο, στις τρεις ερμήνευσε την Εκάβη, πάντα με το Εθνικό. Ο πρωταγωνιστής με τις λιγότερες εμφανίσεις στην Επίδαυρο δεν είναι άλλος από τον Αλέκο Αλεξανδράκη, που εμφανίστηκε εκεί δύο φορές, το 1954 στον «Ιππόλυτο» και το 1955 στην «Εκάβη».
Στη μονοκρατορία του Εθνικού έρχονται να απαντήσουν οι ηθοποιοί του Θεάτρου Τέχνης, ειδικότερα ο Γιώργος Λαζάνης (22 εμφανίσεις) και η Ρένη Πιττακή (επίσης 22 εμφανίσεις). Η δε Λήδα Τασοπούλου είναι εκείνη που έκανε το μεικτό ρεκόρ (περιέργως πως με την ανεπάρκεια που την διέκρινε στο είδος) 24 εμφανίσεις με το Αμφιθέατρο και 7 με το Εθνικό.

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ
Σε ό,τι αφορά τις σκηνοθεσίες, το ρεκόρ ανήκει στον Σπύρο Ευαγγελάτο (η απάντηση στην ανεπάρκεια και το... ρεκόρ της συντρόφου του Λήδας Τασοπούλου) που με το Αμφιθέατρο, το Εθνικό και το Κρατικό Βορείου Ελλάδος έχει κατέβει στην Επίδαυρο 37 φορές. Οταν, μάλιστα, προ τετραετίας τού αρνήθηκαν το θέατρο του Πολύκλειτου πρώτη φορά από το 1972, απάντησε από σκηνής του Ηρωδείου, στον Γιώργο Λούκο διευθυντή του Φεστιβάλ (ο οποίος ξεχρέωνε άλλα ''γραμμάτια'' του εξωτερικού), παρεμβάλλοντας τις απόψεις του (επιμένοντας στο κατεστημένο της θέσης του και στο ''γραμμάτιο'' το δικό του που μάλλον έχει... λήξει από καιρό).

Κατά τα άλλα ο Αλέξης Μινωτής, ο Τάκης Μουζενίδης και ο Κάρολος Κουν κατέβηκαν ως σκηνοθέτες 20 φορές έκαστος με τον Αλέξη Σολομό να προηγείται με 29.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Τα πρωτεία, μεταξύ των μεταφραστών, τόσο στον Αριστοφάνη όσο και στους τρεις τραγικούς, κρατάει ο Κ.Χ. Μύρης (Κώστας Γεωργουσόπουλος) με 48 μεταφράσεις (με το... αξιοκρατικό σκεπτικό...καλύτερα να τον έχεις σύμμαχο ως συντελεστή...παρά αντιμέτωπο ως κριτικό) ενώ τον ακολουθεί σε απόσταση ανάσας ο Τάσος Ρούσος με 47. Ο Παύλος Μάτεσις έχει δώσει αμιγώς Αριστοφάνη (13 φορές), το ίδιο και ο Κώστας Ταχτσής (οχτώ). Δύο φορές, δε, έχει ανέβει η μοναδική μετάφραση των «Βατράχων» από τον Κώστα Σταματίου, τόσο από το Εθνικό όσο και από το Θέατρο Τέχνης. Δύο ακόμα μεταφραστές, παλαιότεροι όμως, ο Κώστας Γρυπάρης (33 έργα) και ο Θρασύβουλος Σταύρου (22 έργα), έχουν με τον τρόπο τους σημαδέψει τα Επιδαύρια, αφού η «Ηλέκτρα» του 1938 ανέβηκε σε μετάφραση του πρώτου, ενώ ο δεύτερος μετέφρασε τις «Εκκλησιάζουσες», την πρώτη παράσταση Αριστοφάνη του 1956.

ΜΟΥΣΙΚΗ
Τα Επιδαύρια άνοιξαν με τη μουσική που έγραψε ο Δημήτρης Μητρόπουλος το 1938 για την «Ηλέκτρα». Ο ίδιος έγραψε και τη μουσική για τον «Ιππόλυτο» του 1954. Οι συνθέσεις του και για τις δύο τραγωδίες έντυσαν τις νέες παραστάσεις τους από το Εθνικό Θέατρο, αντίστοιχα το 1978 και το 2004. Η μουσική του Μάνου Χατζιδάκι έχει ακουστεί 19 φορές στην Επίδαυρο, εκ των οποίων οι δύο μόνο αφορούσαν παραστάσεις αρχαίου δράματος («Μήδεια» 1956 και «Εκάβη» 1957). Κατά τα άλλα, τέσσερις φορές ανέβηκαν εκεί οι «Ορνιθες» από το Θέατρο Τέχνης, τέσσερις η «Λυσιστράτη» από το Εθνικό και δύο οι «Βάτραχοι», ανάμεσα σε άλλες αριστοφανικές κωμωδίες που είχε ντύσει μουσικά. Πρώτος τη τάξει με 23 συνθέσεις κατά κύριο λόγο είναι ο Θόδωρος Αντωνίου, ας μην ξεχνάμε όμως ότι ο Γιάννης Χρήστου, που έφυγε νωρίς, να μπορούσε επίσης να δώσει μεγάλο έργο. Αξεπέραστη πιθανότατα θα μείνει η δουλειά του για τους «Πέρσες», όπως άλλωστε και εκείνη του Χατζιδάκι στους «Ορνιθες».

ΣΚΗΝΙΚΑ-ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ
Στην εικοσαετία της «βασιλείας» του Εθνικού στην Επίδαυρο τα σκηνικά ήταν πάντα του Κλεόβουλου Κλώνη, ενώ τα κοστούμια του Αντωνάκη Φωκά. Παρά ταύτα ο πρώτος υπέγραψε 45 παραστάσεις, με πρώτη την «Ηλέκτρα» του 1938, ενώ ο δεύτερος 30, με την ίδια αφετηρία. Κυρίαρχος ωστόσο του παιχνιδιού είναι ο Διονύσης Φωτόπουλος, που έχει εργαστεί 55 φορές στην Επίδαυρο με τους σημαντικότερους ελληνικούς, συχνά όμως και ξένους, θιάσους που εμφανίστηκαν εκεί, αρχής γενόμενης το 1972 με τον «Αγαμέμνονα». Αντιθέτως, ο αδελφός του Βασίλης (και κάτοχος ενός Οσκαρ) δούλεψε μόνο μία φορά στην Επίδαυρο, το 1979, για την παράσταση του «Προμηθέα Δεσμώτη».
Ο Γιώργος Πάτσας και ο Γιώργος Ζιάκας, όπως και ο Γιάννης Μετζικώφ, έχουν ζηλευτές θέσεις στα ρεκόρ της Επιδαύρου, ο πρώτος με 46 συμμετοχές, ο δεύτερος με 24 και ο τρίτος με 19. Ανάμεσα στους εικαστικούς που ασχολήθηκαν με το σχεδιασμό σκηνικών και κοστουμιών θα βρούμε τους Γιώργο Βακαλό (15 φορές), Γιάννη Μόραλη (1 φορά) και Γιάννη Τσαρούχη (8 φορές).

ΧΟΡΟΓΡΑΦΙΑ
Ολοκληρώνοντας να αναφερθούμε στους χορογράφους. Και εδώ η Μαρία Χορς, με πρώτη εμφάνιση στο αργολικό θέατρο το 1960 με τις «Φοίνισσες», λόγω Εθνικού αλλά και Αμφιθεάτρου κρατάει στα σκήπτρα με 41 παραστάσεις, ενώ με 20 ακολουθεί η Ντόρα Τσάτσου. Σημειώστε, δε, πως ο χαρισματικός Γιάννης Φλερύ αποκαλύφθηκε και κατάλληλος για την Επίδαυρο δυο φορές, στην «Ειρήνη» και στις «Νεφέλες» από τον Σπύρο Ευαγγελάτο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου