Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011

ΘΕΑΤΡΟ: ΤΕΧΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ




Είναι σαφές ότι η δημιουργία μιας Τέχνης πρωτοποριακής και "χρήσιμης" για τη διαπαιδαγώγηση του κοινωνικού συνόλου πρέπει να έχει ως στόχο την ανατροπή μεθοδεύσεων αναχρονιστικών και περιοριστικών για την ανθρώπινη έκφραση.

Ένας μεγάλος αριθμός καλλιτεχνών η καλλιτεχνικών κινημάτων και ρευμάτων, σε όλους τους τομείς της τέχνης, από την αρχαιότητα κιόλας, έπαιξαν ένα τεράστιο ρόλο στην ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, απέναντι σε μείζονα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, όπως και στην διέγερση των συνειδήσεων του κόσμου, στην διαμόρφωση αγωνιστικών προσωπικοτήτων και συμπεριφορών, στην άσκηση ουσιαστικά δριμείας κριτικής. 
 Στην αρχαία Αθήνα του 5ου αιώνα π.Χ. με τη γνωστή προβληματική θέση των γυναικών, των μετοίκων, των δούλων κ.λπ., βλέπουμε το θέατρο να λειτουργεί σαν ένα είδος «λαϊκού κοινοβουλίου». 
Οι συγγραφείς - σκηνοθέτες των τραγωδιών, στηριζόμενοι στους μύθους που έχουν τις ρίζες τους σε προηγούμενες εποχές και αναπλάθοντας τους σύμφωνα με τις ανάγκες τους, θέτουν όλο το αθηναϊκό κοινωνικοπολιτικό σύστημα, με θεσμούς, ήθη, έθιμα, θρησκευτικά και πολιτικά πιστεύω, σε κρίση. Χτυπούν την αλαζονεία της Αθήνας σε σχέση με την επεκτατική εξωτερική της πολιτική, χτυπούν ολόκληρο το σύστημα θρησκευτικής πίστης του παρελθόντος (με θεούς, ήρωες, δαίμονες κλπ), προειδοποιούν τους ηγέτες της πόλης σχετικά με την πολιτική αμετροέπεια τους, ενώ, την ίδια στιγμή, ερευνούν το ζήτημα της σχέσης του ανθρώπου με την πόλη και τον ίδιο τον εαυτό του.
Άμεσοι αποδέκτες των παραπάνω είναι οι Αθηναίοι πολίτες, οι οποίοι στην εκκλησία του δήμου καλούνται να πάρουν αποφάσεις για την τύχη της πόλης τους, ενώ, οι ίδιοι, αντιδρούν σε αυτά που βλέπουν στο θέατρο, πέρα από θεατές, και σαν ενσυνείδητοι και ενεργοί πολίτες, μεταφέροντας τα ερεθίσματα από τη σκηνή στο στίβο της πολιτικής. 
Κοντολογίς το θέατρο , ανέκαθεν και σε κάθε του έκφανση, αντανακλά τις κοινωνικές δομές μέσα από τις οποίες γεννιέται.  Οι καλλιτέχνες αγωνίζονται για την ελευθερία της έκφρασης, για την ελεύθερη εκλογή θεμάτων για τον άνθρωπο της τέχνης, για τον απόλυτο μη-περιορισμό στον τομέα της έρευνάς. Θεμελιώδους σημασίας ζήτημα στην υπόθεση της καλλιτεχνικής δημιουργίας είναι η απελευθέρωση της φαντασίας από τους όποιους περιορισμούς ή καλούπια στο πεδίο της σκέψης και της έκφρασης.
Η καλλιτεχνική δημιουργία δεν είναι δυνατόν ούτε να δογματοποιείται, ούτε να υπόκειται στον έλεγχο κομματικών μηχανισμών, γιατί έτσι γίνεται στείρα και παθητική και αντί να λειτουργεί υπέρ της προόδου γίνεται αντιδραστική και οπισθοδρομική.
 Όμως ο καλλιτέχνης δεν πρέπει να έχει καμία ψευδαίσθηση ότι λόγω της καλλιτεχνικής του ιδιότητας είναι «ελεύθερος» μέσα στα πλαίσια μιας δήθεν ''δημοκρατικής'' κοινωνίας.
 Η «ελευθερία» που διακηρύσσουν πολλοί  καλλιτέχνες είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη (συνειδητά ή ασυνείδητα) από ''χορηγούς''  που ζητούν μια τέχνη που να ανταποκρίνεται στα δικά τους αισθητικά γούστα και η οποία να μην θίγει τα δικά τους συμφέροντα. Είναι προφανές λοιπόν, ότι μια τέτοια τέχνη δεν μπορεί παρά να είναι, στον πυρήνα της συντηρητική, αφού στην ουσία, προσέχει μην τυχόν διαταράξει τίποτα από τον τόσο προβληματικό κόσμο που ζούμε!

Το θέατρο, έχει χρέος να προκαλεί ένα βαθύτερο προβληματισμό για το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης. Οφείλει να θίγει ηθικά ζητήματα σχετικά με το τι σημαίνει να είναι κανείς άνθρωπος και πιο συγκεκριμένα, ποιες είναι οι ευθύνες μας απέναντι στον εαυτό μας και στους άλλους. Είναι ένας χώρος διαλόγου, μέσα στον οποίο επεξεργαζόμαστε θεμελιώδη ζητήματα που αφορούν την ύπαρξή μας. Μπορούμε επίσης να το δούμε και ως ένα κοινωνικό εργαστήριο, στο οποίο υποβάλλονται σε σχολαστική εξέταση μοντέλα ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Το θέατρο μας δίνει τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε με λεπτομέρεια πλευρές της ανθρώπινης κατάστασης και να εντάξουμε σημαντικά ζητήματα στις ζωές πιστευτών ανθρώπων. Έτσι, τα ζητήματα αυτά αποκτούν συγκεκριμένο περιεχόμενο και πλαίσιο αναφοράς.
Στα δύο άκρα του φάσματος συναντάμε δύο είδη θεάτρου :
Α) Το ένα ενισχύει το
status quo, την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων (με το να σέβεται τις κυρίαρχες αξίες και θεσμούς και με το να υποτάσσεται στις υπάρχουσες ιεραρχίες).
Β) Το άλλο αμφισβητεί την παρούσα τάξη πραγμάτων και προτείνει συγκεκριμένες αλλαγές που πρέπει να γίνουν, προκειμένου να βελτιωθεί η ζωή.
Η αποστολή του θεάτρου είναι (ως τέχνη-παρέμβαση) να προτείνει και να βελτιώνει τη ζωή σε όλα επίπεδα κι όχι να υποτάσσεται στην υπάρχουσα τάξη πραγμάτων.
Μόνο έτσι το θέατρο ''εκτελεί'' πραγματικά την ''αποστολή'' του ως τέχνη-παρέμβαση στο κοινωνικό κατεστημένο.




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου